Các tín đồ anime và manga thường gặp những trò đùa hoặc trò chơi từ trong tác phẩm yêu thích của mình, những trò này khi dịch sang tiếng Anh thường không được hiểu rõ. Mặc dù những người dịch tiếng Anh luôn cố gắng cung cấp bối cảnh cho những trò chơi từ văn hóa hoặc từ ngữ trong ghi chú của biên tập viên (thông thường nằm trong lề của một trang truyện tranh hoặc bên cạnh phụ đề của một bộ phim hoạt hình), một người dịch của Viz Media đã từ chức sau khi tiết lộ rằng chương mới nhất của một loạt manga Shonen Jump thực sự không thể dịch được.

Loạt manga “không thể dịch” đó là Cipher Academy, một loạt truyện bí ẩn được viết bởi tác giả Monogatari Nisio Isin và minh họa bởi Yūji Iwasaki. Loạt truyện kể về Iroha Irohazaka, một thiếu niên đi học tại trường cao đẳng danh giá. Như tên gọi, “trận đấu” trong Cipher Academy xoay quanh những trò chơi câu đố khó khăn giữa Irohazaka và bạn cùng lớp của mình.

Trong chương 10, “Chiến tranh hôm qua cũng là chiến tranh hôm nay,” người dịch Kumar Sivasubramanian của Viz Media đã có nhiệm vụ khó khăn phải dịch một trận chiến mật mã dựa trên nguyên tắc lipogram giữa Irohazaka và nhân vật phụ Tayu Yugata. Một lipogram là một trò chơi từ liên kết trong đó người tham gia phải tránh sử dụng một tổ hợp âm tiết hoặc chữ cái nào đó. Trận đấu lipogram giữa Irohazaka và Yugata yêu cầu họ hỏi về những bộ truyện tranh nổi tiếng như Demon Slayer, Slam Dunk, One Piece và Dragon Ball Z mà không được sử dụng một số phụ âm và kết hợp nguyên âm “cấm”.

Vấn đề chính khi dịch trận chiến lipogram trong Cipher Academy là các âm tiết tiếng Nhật gốc không phù hợp với âm tiết tiếng Anh. Thay vì cố gắng dịch một phiên bản tiếng Anh gần đúng cho lipogram của Cipher Academy, Sivasubramanian đã quyết định in phiên âm của các lipogram tiếng Nhật.

“Mặc dù chúng tôi đã dịch đại khái mỗi câu trả lời, nhưng các lipogram này không hoạt động trong tiếng Anh do khác biệt về âm vị giữa tiếng Nhật và tiếng Anh”, Viz Media đã viết trong ghi chú của Cipher Academy.

Mặc dù việc phiên âm lipogram của Sivasubramanian là một công việc khó khăn, nhưng đây cũng sẽ là đóng góp lớn nhất cuối cùng của anh ấy cho bản dịch tiếng Anh của Cipher Academy. Vào ngày Chủ Nhật, Sivasubramanian đã thông báo trên tài khoản Twitter của mình rằng anh sẽ không còn dịch loạt truyện này nữa và sẽ được thay thế bởi một người dịch mới.

Trò chuyện với Kotaku, Sivasubramanian nói rằng anh không mới với các câu đố lipogram. Trên thực tế, anh sở hữu một bản sao cuốn sách “A Void” của nhà văn Georges Perec, một cuốn tiểu thuyết 300 trang mà Sivasubramanian lưu ý đã được dịch sang tiếng Anh bốn lần mà không chứa chữ cái “E”.

“Dịch [A Void] là một công việc của thiên tài, một nỗ lực khổng lồ và một thành tựu nghệ thuật,” Sivasubramanian nói.

Trong hơn 20 năm làm nghề dịch, Sivasubramanian chưa bao giờ cảm thấy cần phải từ bỏ một loạt truyện cho đến công việc dịch tiếng Anh đầu tiên của anh ấy cho Mission: Yozakura Family, mà anh từ bỏ vào năm 2022. Anh ấy giải thích rằng vì đang sống ở Úc, anh không nhận được trang truyện thô cho đến thứ Bảy, điều này làm mất thời gian của gia đình anh. “Vì vậy, sau khoảng một năm, tôi thực sự cảm thấy cần có một cuối tuần của riêng mình,” anh nói.

Việc làm người dịch tiếng Anh cho Cipher Academy khác biệt so với công việc trên Mission: Yozakura Family vì Sivasubramanian được phép xem trước phiên bản thảo của các chương nhiều tuần trước. Các bản thảo của Cipher Academy chỉ là những trang trắng với các ô vẽ để chỉ ra cấu trúc chung của bảng và lời thoại, điều này cho phép anh ấy bắt đầu dịch trước. Nhưng không đảm bảo dịch của anh sẽ phù hợp với các trang cuối cùng.

“Vì vậy, tôi đã thấy những gì sắp xảy ra trong Chương 10 và 11 trước khi bản dịch cuối cùng đến để tôi dịch, và đó là khi tôi quyết định phải từ bỏ,” Sivasubramanian nói. “Tôi nghe nói sau cuộc ly hôn đầu tiên, cuộc ly hôn thứ hai sẽ dễ dàng hơn. Tôi không biết điều đó có đúng không nhưng tôi đã chuẩn bị một chút…” Tại nghề tời để từ bỏ Cipher Academy”.

Ban đầu, Sivasubramanian đồng ý dịch 50 chương của Cipher Academy, nhưng sau khi anh nhìn thấy những bản thảo của chương 10 và 11, Sivasubramanian đã yêu cầu biên tập viên cho phép anh từ bỏ từ chương 30.

“Anh ấy hoàn toàn hiểu, và anh hùng của tôi đã tìm được một người dịch thay thế sớm hơn,” Sivasubramanian nói.

Trước khi từ bỏ Cipher Academy, Sivasubramanian nói với Kotaku rằng anh đã đề nghị Viz Media hai điều kiện để tiếp tục làm người dịch tiếng Anh cho loạt truyện này: mức trang cao hơn và làm việc theo lịch “sách” thay vì lịch hàng tuần. Để hiểu rõ hơn, lịch sách sẽ có Sivasubramanian dịch một tập (chứa 8-10 chương hoặc 160-200 trang) mỗi ba đến sáu tháng.

“Tôi không phải thiên tài như những người đã dịch Perec: Nếu có đủ thời gian và lưu động tài chính để dành thời gian cho việc đó, tôi có thể giải quyết những câu đố đó một cách nào đó hiệu quả hơn, hơn việc nói là ‘Ờ, đây dựa trên ngữ pháp, cú pháp và cú pháp tiếng Nhật, vì vậy chúng ta không thể dịch nó,'” Sivasubramanian nói. “Cấp cao hơn ở Viz không sẵn lòng làm điều đó, vì vậy đó là lúc tôi xin được ra sớm.”

Nếu nhìn vào những thông tin ra mắt gần đây của Sivasubramanian về Cipher Academy, có thể thấy người dịch tiếng Anh tiếp theo phải đối mặt với nhiều khó khăn, đặc biệt nếu Isin tạo ra một trò chơi từ liên kết từ mới khác nữa cho học viện của mình để các thiên tài (và các nhà dịch thực tế) giải quyết.

Cập Nhật 21/02/2023 16:20 (giờ Mỹ): Bài viết đã được cập nhật với trích dẫn của người dịch tiếng Anh của Viz Media, Kumar Sivasubramanian.